Kartaca (Fenikece: Qart-ḥadašt "Yeni Şehir"), antik çağda Kuzey Afrika'da, günümüzdeki Tunus'un başkenti Tunus'un yakınlarında yer alan önemli bir Fenike kolonisi ve daha sonra büyük bir şehir devletiydi. MÖ 9. yüzyılda kurulduğu düşünülen Kartaca, Akdeniz dünyasının en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelmiş ve uzun süre Roma Cumhuriyeti ile rekabet etmiştir. Bu rekabet, Pön Savaşları olarak bilinen bir dizi çatışmaya yol açmış ve sonunda Kartaca'nın yıkılmasıyla sonuçlanmıştır.
Kartaca'nın kuruluş efsanesi, Tire prensesi Dido ile ilgilidir. Efsaneye göre Dido, kardeşi Pigmalion'un kocası olan zengin Siharbas'ı öldürmesi üzerine Tire'den kaçarak Kuzey Afrika'ya gelir. Burada yerel kabile reisi Yarbas'tan toprak satın almak ister. Yarbas, Dido'ya sadece bir öküz derisiyle çevirebileceği kadar toprak vereceğini söyler. Dido, deriyi ince şeritler halinde keserek büyük bir alanı çevreler ve bu alanda Kartaca'yı kurar.
Arkeolojik kanıtlar, Kartaca'nın kuruluşunu MÖ 9. yüzyıla tarihlendirmektedir. Şehir, Fenike ticaret ağının bir parçası olarak hızla gelişmiş ve Akdeniz'in batısında önemli bir liman kenti haline gelmiştir. İlk dönemlerde Kartaca, Tire'ye bağlı kalmış ancak zamanla bağımsızlığını ilan etmiştir.
MÖ 6. yüzyıldan itibaren Kartaca, bir cumhuriyet olarak yönetilmeye başlanmıştır. Devletin başında, genellikle zengin ve etkili ailelerden seçilen iki Sufet bulunurdu. Sufetler, bir yıl süreyle görev yaparlar ve devletin idaresinden, ordunun komutasından ve dini törenlerin yürütülmesinden sorumluydular.
Kartaca'nın ekonomisi, ticaret ve tarıma dayanıyordu. Kartacalı tüccarlar, Akdeniz'in her köşesine mal taşıyorlar ve özellikle metal, tekstil ve seramik ürünleri ticareti yapıyorlardı. Kartaca'nın tarımı da oldukça gelişmişti ve özellikle zeytin, üzüm ve tahıl üretimi önemliydi.
Kartaca'nın yükselişi, Roma Cumhuriyeti ile kaçınılmaz bir çatışmaya yol açtı. MÖ 3. yüzyıldan itibaren iki güç, Akdeniz'de hakimiyet kurmak için bir dizi savaşa girdi. Bu savaşlar, Pön Savaşları olarak bilinir.
Julius Caesar, MÖ 46'da Kartaca'yı yeniden kurmayı planlamış ancak bu planı ölümünden sonra Augustus tarafından gerçekleştirilmiştir. Yeni Kartaca, Roma İmparatorluğu'nun önemli bir şehri haline gelmiş ve Afrika eyaletinin başkenti olmuştur. Roma Kartacası, Hristiyanlığın erken dönemlerinde önemli bir merkez olmuş ve birçok kilise ve manastıra ev sahipliği yapmıştır.
MS 5. yüzyılda, Vandallar Kuzey Afrika'yı işgal ederek Kartaca'yı ele geçirdiler. Vandal Krallığı'nın başkenti olan Kartaca, bir süre sonra Bizans İmparatorluğu tarafından geri alındı. Bizans döneminde Kartaca, Afrika Eksarhlığı'nın merkezi olmuştur.
Kartaca kültürü, Fenike ve Kuzey Afrika etkilerini bir araya getirmiştir. Kartacalılar, Fenike dilinin bir lehçesi olan Pön dilini konuşuyorlardı. Dinleri, Fenike tanrılarına tapınmayı içeriyordu. Ba'al Hammon ve Tanit, Kartaca'nın en önemli tanrılarıydı.
Kartaca toplumunda, ticaret ve denizcilik önemli bir rol oynuyordu. Kartacalılar, yetenekli denizciler ve tüccarlar olarak bilinirlerdi. Toplum, zengin tüccarlar, aristokratlar ve kölelerden oluşuyordu.
Kartaca, güçlü bir ordu ve donanmaya sahipti. Ordu, paralı askerlerden ve Kartacalı vatandaşlardan oluşuyordu. Donanma, Akdeniz'deki en güçlü donanmalardan biriydi ve Kartaca'nın ticaretini korumak ve düşmanlarına karşı koymak için kullanılıyordu.
Günümüzde Kartaca, Tunus'un başkenti Tunus'un yakınlarında bir ören yeridir. Antik şehrin kalıntıları, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Kartaca, turistler için popüler bir destinasyon olup, antik tarihe ve arkeolojiye ilgi duyanlar için önemli bir merkezdir.